Μελέτη Παρατήρησης DIAN και Περιγραφή Δείγματος
Το Δίκτυο της Νόσου Αλτσχάιμερ με Επικρατούσα Κληρονομικότητα (DIAN, U01AG032438) μελετά την ανάπτυξη της AD με επικρατούσα κληρονομικότητα σε επαληθευμένους φορείς της μετάλλαξης συγκριτικά με τα αδέλφια τους που δεν είναι φορείς, οι οποίοι αξιοποιούνται ως μια φυσική ομάδα ελέγχου. Όλοι οι συμμετέχοντες στο DIAN αξιολογούνται προοπτικά με αναλυτικά και τελευταίας τεχνολογίας κλινικά, γνωστικά, γενετικά, απεικονιστικά πρωτόκολλα καθώς και πρωτόκολλα βιοδεικτών και όλα τα δεδομένα συλλέγονται με έναν τυπικό και ομοιόμορφο τρόπο, προκειμένου να εισαχθούν σε ένα κεντρικό αποθετήριο.
Ειδικοί σκοποί του DIAN
- Δημιουργία ενός διεθνούς, πολυκεντρικού μητρώου ατόμων (φορείς και μη φορείς μετάλλαξης, ασυμπτωματικοί και συμπτωματικοί), που είναι ενήλικες, βιολογικοί απόγονοι ενός γονέα με γνωστή παθογόνα μετάλλαξη για τη AD στα γονίδια APP, PSEN1 ή PSEN2, στο οποίο τα άτομα αξιολογούνται με ομοιόμορφο τρόπο κατά την εγγραφή τους και κατόπιν προοπτικά με τυπικά εργαλεία συμπεριλαμβανομένων των εξής:
- Κλινικές και γνωστικές δοκιμασίες Ομοιόμορφου Συνόλου Δεδομένων (UDS) και πρόσθετες νευροφυσιολογικές μετρήσεις και τεστ προσωπικότητας
- Πρωτόκολλα της Νευροαπεικονιστικής πρωτοβουλίας για τη νόσο Αλτσχάιμερ (ADNI) δομής (μαγνητική τομογραφία ή MRI, λειτουργίας (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων με 18-φθοριωμένη-δεοξυγλυκόζη ή FDG PET) και απεικόνισης ΡΕΤ (Pittsburgh Compound-B ή PIB) αμυλοειδούς
- Σύμφωνα με τα πρωτόκολλα ADNI, συλλογή βιολογικών υγρών (αίμα, ΕΝΥ) για ανάλυση DNA και δοκιμασίες φερόμενων βιοδεικτών της AD
- Ομοιόμορφη ιστοπαθολογική εξέταση του εγκεφαλικού ιστού στα άτομα που φτάνουν στη νεκροψία
- Στα ασυμπτωματικά άτομα, σύγκριση των φορέων της μετάλλαξης με τους μη φορείς, για προσδιορισμό της σειράς με την οποία παρουσιάζονται οι μεταβολές στους κλινικούς, γνωστικούς, νευροαπεικονιστικούς δείκτες και τους βιοδείκτες της AD πριν από την εμφάνιση άνοιας.
- Στα συμπτωματικά άτομα, σύγκριση των κλινικών και νευροπαθολογικών φαινοτύπων τους με αυτούς της αυτοσωματικής επικρατούσας νόσου Αλτσχάιμερ (ADAD) στη «σποραδική» AD που εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες (με χρήση των συνόλων δεδομένων που προκύπτουν από τα ADNI και NACC).
- Διατήρηση μιας ολοκληρωμένης βάσης δεδομένων που ενσωματώνει όλες τις πληροφορίες που λαμβάνονται από τα άτομα στο μητρώο, ώστε να επιτρέπονται οι αναλύσεις εντός, μεταξύ δύο και πολλών τομέων δεδομένων καθώς και για τη διαβίβαση των δεδομένων σε καταρτισμένους ερευνητές με τρόπο φιλικό για τον χρήστη.
To DIAN υποστηρίζεται ουσιαστικά από τα απεικονιστικά πρωτόκολλα του ADNI και της Συνεργατικής Μελέτης για τη Νόσο Αλτσχάιμερ (ADCS). Αυτή η υποστήριξη ενισχύει σημαντικά τον στόχο του DIAN για λήψη δεδομένων με τυπικό και ομοιόμορφο τρόπο, παρέχοντας κλινική και γνωστική παρακολούθηση όλων των κέντρων του DIAN, παρέχοντας ομοιόμορφες νευροπαθολογικές αξιολογήσεις περιστατικών νεκροψίας στο DIAN και διευρύνοντας τις τυποποιημένες διαδικασίες για απεικόνιση και συλλογή δεδομένων βιοδεικτών και ποιοτικού ελέγχου μέσω αναγνωρισμένων πρωτοκόλλου του ADNI.
Χαρακτηριστικά δείγματος (στοχευμένο)
- Έως και 600 συμμετέχοντες, ηλικίας 18 ετών και άνω
- Μέλη μιας οικογένειας με γνωστή παθογόνα μετάλλαξη για την AD. Πρέπει να είναι παιδί ασθενούς που έχει προσβληθεί από τη νόσο, αν και η μετάλλαξη μπορεί να ταυτοποιηθεί σε εξ αίματος συγγενείς (προς το παρόν σε ένα από τρία γονίδια: APP, PSEN1, PSEN2).
- 80% ασυμπτωματικοί και 20% συμπτωματικοί
- 50% του ασυμπτωματικού δείγματος θα είναι φορείς της μετάλλαξης και 50% θα είναι μη φορείς (σύμφωνα με την αυτοσωματική επικρατούσα κληρονομικότητα)
- Ηλικιακή κατανομή, π.χ. 50% είναι εντός 3 ετών από την ηλικία του γονέα κατά την εμφάνιση (AAO) και 30% είναι από 3 έως 10 έτη πριν από την AAO του γονέα
Κριτήρια ένταξης
- Γραπτή συναίνεση μετά από ενημέρωση που λαμβάνεται από τον συμμετέχοντα και τον συνοδό πριν από οποιαδήποτε εργασία που σχετίζεται με τη μελέτη.
- Συμμετέχων ηλικίας > από18 ετών, απόγονος ατόμου που έχει προσβληθεί (κλινικά ή μέσω εξέτασης) σε γενιά με γνωστή μετάλλαξη για την αυτοσωματική επικρατούσα AD.
- Ο συμμετέχων είναι σε φυσιολογική γνωστική κατάσταση ή αν έχει άνοια δεν χρειάζεται κατ’ οίκον φροντίδα.
- Ο συμμετέχων έχει ορίσει δύο άτομα (τουλάχιστον ένα) που δεν είναι πλήρως ομόαιμα αδέλφια και μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως συνοδοί για τη μελέτη.
- Ο συμμετέχων μιλάει άπταιστα Αγγλικά, επιπέδου 6ης δημοτικού και άνω [Note: Although DIAN participants initially were limited to English speakers, translations of the DIAN protocols into other languages is under way.].
Συχνότητα επισκέψεων
Όλοι οι ασυμπτωματικοί συμμετέχοντες στο DIAN, με εξαίρεση όσους είναι 5 έτη μεγαλύτεροι από την εκτιμώμενη ηλικία εμφάνισης των συμπτωμάτων, θα επανέρχονται για δια ζώσης επισκέψεις κάθε δύο χρόνια. Αν παραλειφθεί μια δια ζώσης επίσκεψη παρακολούθησης, ο συμμετέχων πρέπει να προγραμματίσει μια δια ζώσης επίσκεψη το επόμενο έτος.
Οι ασυμπτωματικοί συμμετέχοντες που είναι ≥ 5 έτη μεγαλύτεροι από την εκτιμώμενη ηλικία εμφάνισης των συμπτωμάτων θα διακόψουν τις δια ζώσης επισκέψεις στην κλινική και θα αλλάξουν σε ετήσιες επισκέψεις εξ αποστάσεως (τηλεφωνήματα) έως τον τερματισμό της μελέτης, εκτός εάν ο συμμετέχων γνωρίζει ότι είναι θετικός σε μια μετάλλαξη ADAD και έχει αποκαλύψει αυτές τις πληροφορίες στον συντονιστή/προσωπικό της μελέτης. Σε αυτήν την περίπτωση, θα διατηρήσουν το χρονοδιάγραμμα δια ζώσης επισκέψεων κάθε δύο έτη.
Οι συμπτωματικοί συμμετέχοντες (CDR > 0 στην κλινική αξιολόγηση) θα εξετάζονται δια ζώσης ετησίως και θα συνεχίσουν στη μελέτη, εφόσον λαμβάνονται χρήσιμα δεδομένα και ελαχιστοποιείται το φορτίο συμμετέχοντος.
Στα έτη μεταξύ των δια ζώσης επισκέψεων θα πραγματοποιούνται τηλεφωνήματα παρακολούθησης με τους συπτωματικούς συμμετέχοντες και τους συνοδούς προς αναζήτηση πληροφοριών για τυχόν γνωστικές μεταβολές. Για όλους τους ασυμπτωματικούς συμμετέχοντες στο DIAN, ανεξάρτητα από το εάν γνωρίζουν για τη κατάσταση μετάλλαξής τους, αν αναγνωριστεί γνωστική έκπτωση σε μια εξ αποστάσεως επίσκεψη, θα ακολουθήσει πρόσκληση για επίσκεψη στην κλινική.
Διαδικασίες
Όλοι οι συμμετέχοντες θα πρέπει να υποβληθούν στα εξής:
- Κλινική αξιολόγηση
- Γνωστικές αξιολογήσεις
- Εξέταση αίματος για γενετική ανάλυση
- MRI (3T)
- FDG PET
- ΡΕΤ με απεικονιστικό παράγοντα Pittsburgh Compound B (PIB)
- PET πρωτεΐνης ταυ (μόνο στα συμμετέχοντα κέντρα)
- Οσφυονωτιαία παρακέντηση για εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) και αιμοδοσία μετά από νηστεία
- Νεκροψία (πιθανή)
Η συμμετοχή σε όλες τις αξιολογήσεις είναι αναμενόμενη, αλλά όχι υποχρεωτική, εκτός από τις κλινικές και γνωστικές δοκιμασίες. Η κλινική αξιολόγηση, οι MRI, PET PIB, FDG PET, τα ψυχομετρικά τεστ και οι μελέτες του ΕΝΥ πρέπει να ολοκληρωθούν σε μερικές ημέρες ή σε μερικές επισκέψεις σε χρονικό διάστημα έως και 12 εβδομάδων. Έχει ζητηθεί από όλους τους συμμετέχοντες να παραχωρήσουν άδεια για νεκροψία σε περίπτωση θανάτου.